Vân gỗ là gì?

Vân gỗ là những đường cong được hình thành từ các thớ gỗ hay dác gỗ. Được tạo ra từ phản ứng sinh học, hoá học xảy ra trong suốt tiến trình sinh trưởng và phát triển của cây gỗ. Do thành phần chất hữu cơ được tích trữ rất nhiều trong lõi gỗ; các tế bào không còn đảm nhiệm chức năng dẫn nước và muối khoáng nữa mà hình thành vân. Nhưng chúng không được sử dụng vào quá trình trao đổi hấp thu chất có lợi của cây tạo thành vân. Lõi gỗ thường có màu sẫm, tính chất khô cứng, trọng lượng nặng và đặc tính khó thấm nước.

Theo các nghiên cứu về vân gỗ, tùy thuộc vào đặc tính, khí hậu, cách sinh trưởng… mà sẽ hình thành nên hình thù và màu sắc vân khác nhau. Ngoài ra, tuổi thọ của cây tại thời điểm khai thác cũng tạo nên những dạng hình thù và đặc điểm màu sắc vân khác nhau. Cây gỗ được chặt lúc càng già, tuổi thọ càng dài tức là thời gian không tham gia vận chuyển chất hữu cơ càng lâu, số lượng mạch gỗ sẽ càng nhiều. Đồng thời, kích thước vân cũng dày hơn, màu sắc đẹp và đặc biệt hơn.

Hàng năm mùa xuân chính là thời điểm cây cối sẽ sinh trưởng và phát triển được tốt nhất tạo ra lớp thớ gỗ dày và có màu nhạt. Đến các mùa còn lại, cây sẽ sinh trưởng chậm, màu gỗ cũng sẫm màu hơn, lớp thớ gỗ mỏng. Cứ mỗi 2 lớp gỗ đậm nhạt này gộp lại sẽ được tính là 1 năm tuổi của gỗ. Vì thế, với những người chuyên khai thác hoặc kinh doanh gỗ đã có kinh nghiệm lâu năm có thể dễ dàng đoán ra được chính xác số tuổi của gỗ bằng cách đếm số vòng gỗ của lõi.

Các vân sẽ không bị thay đổi kể cả khi đã được cưa xẻ, bào nhẵn để sản xuất ra các món đồ nội thất. Chúng chỉ bị mất đi khi ta sơn phủ màu sắc khác lên bề mặt đồ gỗ. Do đó, với nội thất gỗ tự nhiên, những người thợ thường sử dụng sơn PU với tác dụng kép, vừa để bảo vệ sản phẩm vừa giúp tạo độ bóng bẩy tự nhiên nhất cho sản phẩm mà vẫn giữ nguyên được những đường nét đặc trưng vốn có của vân gỗ.

Đặc điểm của vân gỗ

Mỗi cây gỗ có sự sinh trưởng và phát triển khác nhau vì vậy chúng sẽ hình thành nên vân cũng không giống nhau. Đường vân đa số đều có màu sẫm nhìn rõ hơn so với màu gỗ xung quanh và chúng có khả năng chống thấm nước rất tốt. Chúng thường xuất hiện với các loại màu: Vàng cánh gián, màu nâu đậm… và uốn lượn rất mềm mại.

Tùy theo từng loại cây khác nhau, điều kiện của thổ nhưỡng, khí hậu và thời gian trồng khác nhau mà vân sẽ khác nhau. Nếu một cây có tuổi đời càng lớn thì chúng sẽ có đường vân nổi càng rõ và đẹp mắt. Vậy có cách nào để nhận biết và phân biệt được đâu là vân gỗ, trông chúng như thế nào không? Hãy thử tham khảo và áp dụng 2 cách chúng tôi gợi ý bên dưới đây nhé!

• Cắt gỗ theo bề mặt ngang

Bằng cách cắt ngang bề mặt thân cây gỗ tự nhiên, ta sẽ nhìn được các vòng tròn có cùng tâm. Đó chính là vân gỗ, xếp khin khít nhau, được sinh ra trong quá trình phát triển của cây, hay còn gọi là các vòng gỗ. Đếm các vòng gỗ này ta sẽ đoán ngay ra được số tuổi của cây gỗ tại thời điểm khai thác là bao nhiêu.

Với những thân gỗ lâu năm thì các vòng tròn này sẽ dần khít lại với nhau hơn. Vì vậy mà thân gỗ có tuổi thọ càng lâu đời thì vân gỗ sẽ càng đẹp và có giá trị cao hơn.

• Cắt gỗ theo bề mặt dọc

Nếu cắt thân gỗ theo mặt cắt dọc, ta sẽ thấy những vân có hình dạng thon dài chạy dọc từ gốc đến ngọn. Đó có thể là dạng vân hình núi, vân hình elip có cùng tâm điểm. Hay chỉ là những đường song song chạy dài theo thân. Độ uốn lượn hay lõm cũng có thể thay đổi theo chiều cắt khi ta tiến hành xẻ gỗ. Độ cong hay thẳng của thân cây cũng có khả năng ảnh hưởng đến hình dạng vân của thân cây gỗ.

Cách bảo quản vân gỗ bền đẹp.

Quá trình chúng ta chăm sóc và bảo quản vân gỗ một cách hiệu quả không chỉ giúp duy trì vẻ đẹp, mà còn đảm bảo hiệu suất sử dụng của sản phẩm trong thời gian dài. 

Một số phương pháp bảo quản vân gỗ phổ biến bao gồm:

• Sấy khô gỗ: Quá trình sấy gỗ là một bước quan trọng giúp ngăn ngừa tình trạng gỗ bị cong vênh và nứt nẻ, làm biến dạng các đường vân tự nhiên. Công đoạn này đòi hỏi người thợ mộc cần kiểm soát nghiêm ngặt về thời gian, nhiệt độ và kỹ thuật.
• Sử dụng chất bảo vệ: Chất phủ bảo vệ gỗ không chỉ giúp làm đẹp, mà còn bảo vệ sản phẩm khỏi nhiều tác động có hại từ môi trường như ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, mối mọt… Trên thị trường hiện nay, các loại chất bảo vệ được sử dụng phổ biến bao gồm chất phủ bóng, sơn màu, sơn chống cháy, chống tia UV…
• Bảo quản đúng cách: Sản phẩm gỗ cần được bố trí ở nơi khô ráo và thoáng mát nhằm duy trì vẻ đẹp tự nhiên của vân gỗ. Tuy nhiên, đối với các sản phẩm gỗ ngoại thất thường xuyên tiếp xúc với ánh sáng và độ ẩm như hàng rào, bàn ghế sân vườn… thì chúng ta cần xử lý bề mặt gỗ bằng một số chất bảo vệ như chất chống ẩm, chất chống tia UV, chất cách nhiệt, chất chống mối mọt… để nâng cao tính thẩm mỹ và kéo dài tuổi thọ của sản phẩm.
• Thường xuyên lau chùi: Lau chùi bụi bẩn trên bề mặt gỗ một cách thường xuyên bằng vải mềm, khăn giấy hoặc cọ… nhằm giúp duy trì màu sắc của vân gỗ. Đồng thời việc này giúp chúng phát hiện sớm những chỗ hư hỏng và tiến hành sửa chữa kịp thời.
• Thực hiện bảo trì định kỳ: Kiểm tra và bảo trì sản phẩm gỗ định kỳ, đặc biệt là đối với các sản phẩm ngoài trời giúp đảm bảo vẻ đẹp của vân gỗ trong thời gian dài. Nhờ đó, chúng ta có thể sớm phát hiện những chỗ bị hư hỏng và thực hiện các bước hay thế hoặc sửa chữa.

Có thể thấy, nếu áp dụng những khuyến nghị trên đây sẽ giúp chúng ta bảo quản hình dáng và màu sắc vân gỗ một cách hiệu quả. Ngoài ra, các công đoạn như sấy gỗ, áp dụng chất bảo vệ, lau chùi và bảo trì… không chỉ làm tăng cường vẻ đẹp mà còn giúp nâng cao tuổi thọ của sản phẩm.

Kết luận.

Thông qua sự tìm hiểu vân gỗ là gì, kể từ đặc điểm, vai trò, ý nghĩa và các bảo quản, mà Nội thất Saman đã trình bày ở trên. Hy vọng bạn đã nhận ra những yếu tố nào có thể tác động đến hình dáng và màu sắc của vân gỗ, chúng có thể là tuổi thọ của cây, điều kiện sinh trưởng và phát triển, hay quá trình xử lý gỗ… Nhìn chung, mỗi loại vân đều sở hữu những đặc điểm riêng và phù hợp với nhiều phong cách thiết kế, bao gồm cả cổ điển, đơn giản hay hiện đại, tinh tế… Nếu như được bảo quản một cách hiệu quả, không chỉ giúp duy trì vẻ đẹp của sản phẩm gỗ, mà còn đảm bảo hiệu suất sử dụng của chúng trong thời gian dài.